Kocanka włoska (Helichrysum italicum)
Kocanka (Helichrysum) to bylina z rodziny astrowatych.
Kwiaty kocanki mają intensywnie żółty kolor i układają się w koszyczki, stąd prawdopodobnie pochodzenie łacińskiej nazwy tej rośliny – Helichrysum – od „helios” – słońce i „chrysos” – złoto. Pięknie wygląda również po zasuszeniu, dlatego nazywana bywa “nieśmiertelnikiem”.
W Polsce spotykamy dwa gatunki kocanki. Kocanka piaskowa preferuje stanowiska piaszczyste, od 1983 roku znajduje się pod częściową ochroną gatunkową.
Kocanka włoska Helichrysum angustifolium DC (lub H. italicum) pochodzi z południa Europy. Posiada charakterystyczny, intensywny zapach, ale jest wrażliwa na mróz i w Polsce uprawiana jest jako jednoroczna roślina ozdobna. Zawiera więcej olejku eterycznego 0,075-0,2%, bogatego we ftalidy.
Kocanki pokryte są epidermą i włoskami, zawierającymi cenne woski. Zawierają trójterpeny oraz laktony – pochodne kwasu ursolowego.
Cenny olejek kocanki włoskiej złożony jest z nerolu (30-50%), octanu nerylu, alfa- i beta-pinenu, geraniolu, aldehydu izowalerianowego, miocenu, limonenu, 1,8-cineolu, borneolu, linalolu, furfurolu i eugenolu.
Kocanka w ziołolecznictwie
- Kocanki już od średniowiecza stosowane są w fitoterapii w chorobach wątroby. Składniki czynne kwiatostanów i ziela kocanki działają antyseptycznie, przeciwzapalnie, rozkurczowo, żółciopędnie, żółciotwórczo i ochronnie na miąższ wątroby.
- Olejek eteryczny hamuje rozwój bakterii oraz drożdżaków.
- Kwasy fenolowe i flawonoidy mają właściwości antybiotyczne, a terpeny, fenolokwasy, kwercytryna, kempferol, helichryzyna (flawonoid) i naryngenina pobudzają wydzielanie żółci i działają przeciwzapalne. Kwercytryna działa odtruwająco na wątrobę.
- Preparaty zawierające kocankę stosowane są w niewydolności wątroby, zastojach żółci, kamicy żółciowej, żółtaczce, uszkodzeniu miąższu wątroby, w stanach zapalnych układu żółciowego, w zaburzeniach trawienia po usunięciu pęcherzyka żółciowego.
- Wyciągi z kocanki mają działanie moczopędne, przeciwartretyczne i odtruwające, są zalecane w leczeniu dny moczanowej, zatruć i obrzęków. Pobudzają funkcje wydzielnicze trzustki.
- Kocanka jest łagodnym środkiem rozkurczowym o powolnym i długotrwałym działaniu i może być stosowana do zapobiegania kolce żółciowej.
- Kocanki mogą być skuteczne w leczeniu zakażeń i stanów zapalnych układu oddechowego. Mają działanie przeciwalergiczne. Zalecane są przy kaszlu, alergii, chrypce, bólu gardła, a nawet astmie.
- Ze względu na swój zapach podobny do curry liście kocanki bywają używane do aromatyzowania dań kuchni indyjskiej (ryżu oraz potraw mięsnych, a zwłaszcza drobiowych). Z powodu gorzkiego smaku, po ugotowaniu resztki rośliny należy usunąć.
Działanie zewnętrzne
Bogate we flawonoidy wyciągi olejowe z kocanki mogą być stosowane do pielęgnowania skóry podrażnionej, suchej ze skłonnością do alergii i infekcji.
Działanie odkażające, przeciwzapalne, antybakteryjne i przeciwgrzybicze kocanek wykorzystywane jest w preparatach do użytku zewnętrznego – w leczeniu obrzęków, stłuczeń, wybroczyn i ran.
W kosmetologii stosowana jest głównie kocanka włoska. Do pielęgnacji skóry używany jest olejek, hydrolat z kwiatów kocanki lub napar.
Właściwości kocanki:
- łagodzi stany zapalne i koi podrażnioną skórę, zmniejszając takie dolegliwości jak rumień i uczucie gorąca
- uszczelnia naczynia krwionośne, poprawia krążenie i obkurcza tzw. “pajączki”, zmniejszając ich widoczność i zapobiegając powstawaniu nowych
- redukuje zaczerwienienia, ujednolica koloryt cery, niweluje obrzęki i cienie pod oczami
- regeneruje, stymuluje odbudowę naskórka, zmniejsza ryzyko powstawania blizn, ogranicza widoczność istniejących blizn i rozstępów
- działa antyoksydacyjnie, chroniąc skórę przed wolnymi rodnikami, a tym samym przed przedwczesnym starzeniem się
- hamuje wytwarzanie histaminy, działając przeciwuczuleniowo, pomaga w stanach zapalnych skóry i podrażnieniach na tle alergicznym
Dzięki tak wszechstronnym właściwościom, preparaty zawierające kocankę polecane są do pielęgnacji cery trądzikowej, naczynkowej, wrażliwej i alergicznej oraz w profilaktyce przeciwzmarszczkowej.
W moim ogrodzie kocanka stanowi słoneczno-żółtą ozdobę, a w Kwaterze Mydła – do nabycia pod postacią hydrolatu, którym można pielęgnować, odświeżać i tonizować skórę oraz włosy.
Adam F. Arseniuk, Helichrysum italicum – Kocanka włoska, blog Zioła z Odległych Krain